ເອັສໄອວີ (HIV) ແມ່ນຫຍັງ?
HIV ແມ່ນຊື່ຂອງເຊື້ອໄວຣັສແລະການເຈັບປ່ວຍທີ່ມັນກໍ່ຂຶ້ນ.
H = human (ມະນຸດ) – ຄົນສາມາດຕິດເຊື້ອນີ້
I = immunodeficiency ()ການຂາດເຂີນພູມຕ້ານທານ – ມັນໂຈມຕີລະບົບພູມຕ້ານທານຂອງທ່ານ
V = virus (ເຊື້ອໄວຣັສ) – ແມ່ພະຍາດທີ່ເຮັດໃຫ້ທ່ານເຈັບປ່ວຍ
ຂ້ອຍຕິດເຊື້ອ HIV ໄດ້ ແບບໃດ?
ທ່ານຈະບໍ່ສາມາດບອກໄດ້ດ້ວຍການແນມເບິ່ງວ່າຄົນຜູ້ໜຶ່ງມີເຊື້ອ HIV ຫຼືບໍ. ຄົນທີ່ມີເຊື້ອນີ້ ຕາມປົກກະຕິກໍຮູ້ສຶກວ່າຕົນມີສຸຂະພາບດີແລະ ຮູ້ສຶກສະບາຍດີ.
HIV ອາໄສຢູ່ໃນເລືອດ, ນຳເພດສຳພັນແລະນ້ຳນົມແມ່. ທ່ານສາມາດຕິດເຊື້ອ HIV ໄດ້ຖ້າວ່ານ້ຳດັ່ງກ່າວເຂົ້າໄປໃນເສັ້ນເລືອດຂອງທ່ານ. ວິທີທົ່ວໆໄປທີ່ຄົນຕິດເຊື້ອ HIV ແມ່ນມາຈາກ:
- ການບໍ່ໃສ່ຖົງອະນາໄມເມື່ອຮ່ວມເພດ
- ໃຊ້ເຂັມ, ເຂັມສັກຢາ ຫຼື ບ່ວງ ໃນການສັກຢາເສບຕິດ ຮ່ວມກັນ
- ການ ບ່ອງຮ່າງກາຍແລະສັກລາຍ ຫຼື ພິທີກຳ
- ນ້ຳນົມແມ່
- ເລືອດ-ຕໍ່-ເລືອດທີ່ສຳຜັດກັນໂດຍກົງ ເຊັ່ນການຖ່າຍເລືອດແລະປ່ຽນອະໄວຍະວະ ໃນປະເທດທີ່ບໍ່ໄດ້ກວດສອບຫາ HIV. ການຖ່າຍເລືອດແລະປ່ຽນອະໄວຍະວະໃນອອສເຕຣເລັຍແມ່ນປອດໄພເມື່ອກົດລະບຽບທຸກຢ່າງຖືກປະຕິບັດຕາມ.
ທ່ານບໍ່ສາມາດຕິດເຊື້ອ HIV ໄດ້ໂດຍການ:
- ກອດ
- ໄອຫຼືຈາມ
- ກິນອາຫານຫຼືດື່ມຮ່ວມກັນ
- ກິນອາຫານທີ່ຄົວໂດຍຄົນທີ່ມີເຊື້ອ HIV
- ການຖ່າຍເລືອດແລະຂັ້ນຕອນທາງການແພດອື່ນໆໃນອອສເຕຣເລັຍ
- ໃຊ້ຫ້ອງນ້ຳຫຼືອາບນ້ຳຝັກບົ່ວອັນດຽວກັນກັບຄົນທີ່ມີເຊື້ອ HIV
- ຖືກແມງໄມ້ຫຼືສັດກັດ
- ການພົວພັນໃນແຕ່ລະວັນກັບຄົນທີ່ມີເຊື້ອ HIV
- ສະອາບນ້ຳຫຼືສະຖານອອກແຮງກາຍ
HIV ເຮັດຫຍັງໄດ້ຕໍ່ຮ່າງກາຍຂອງຂ້ອຍ ?
HIV ໂຈມຕີລະບົບພູມຕ້ານທານຂອງທ່ານ. ລະບົບພູມຕ້ານທານຂອງທ່ານ ຕໍ່ສູ້ການຕິດເຊື້ອແລະປ້ອງກັນຮ່າງກາຍຂອງທ່ານບໍ່ໃຫ້ເກີດການເຈັບປ່ວຍ. HIV ເຮັດໃຫ້ລະບົບພູມຕ້ານທານອ່ອນແອລົງແລະມັນບໍ່ສາມາດປົກປ້ອງທ່ານໄດ້. ຖ້າທ່ານບໍ່ໃຊ້ຢາຕ້ານທານໂຣກ HIV, ທ່ານອາດຈະເກີດເຈັບປ່ວຍຢ່າງໜັກ.
HIV ແລະ ເອດສ (AIDS) ແມ່ນອັນດຽວກັນບໍ?
ບໍ່ແມ່ນ.
HIV ແມ່ນເຊື້ອໄວຣັສຊະນິດໜຶ່ງເຊິ່ງຂ້າເຊລພູມຕ້ານທານໃນຮ່າງກາຍ.
AIDS ບໍ່ ແມ່ນເຊື້ອໄວຣັສ.
ແອດສ໌ ແມ່ນພະຍາດຫຼືການເຈັບປ່ວຍທີ່ບໍ່ຄ່ອຍຈະເປັນທີ່ບຸກຣຸກຮ່າງກາຍເມື່ອຣະບົຍພູມຕ້ານທານຂອງຮ່າງກາຍຂອງເຮົາອ່ອນແອຫຼາຍ. ນີ້ເກີດຂຶ້ນພາຍຫຼັງ HIV ສັງຫານ ແຊນລ໌ ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງຮ່າງກາຍຂອງເຮົາແລ້ວ. ນີ້ສາມາດໃຊ້ເວລາຫຼາຍປີ.AIDS ບໍ່ຄ່ອຍມີຫຼາຍໃນອອສເຕຣເລັຍເພາະວ່າມີຢາປ້ອງກັນໄວ້ໄດ້.
ການມີເຊື້ອ HIV ບໍ່ ໄດ້ໝາຍຄວາມວ່າທ່ານຈະເສັຍຊີວິດຈາກການເປັນ ໂຣກ AIDS ໃນປະເທດອອສເຕຣເລັຍ.
ຂ້ອຍຈະຮູ້ໄດ້ຢ່າງໃດວ່າຂ້ອຍມີເຊື້ອ HIV?
ວິທີດຽວທີ່ຈະຮູ້ໄດ້ວ່າທ່ານມີເຊື້ອ HIV ແມ່ນຈາກການກວດເລືອດ.
- ຖ້າຜົນການກວດແມ່ນ ‘ລົບ’, ໝາຍຄວາມວ່າທ່ານ ບໍ່ມີ ເຊື້ອ HIV
- ຖ້າຜົນການກວດແມ່ນ ‘ບວກ’, ໝາຍຄວາມວ່າທ່ານ ມີ ເຊື້ອ HIV
ຫຼາຍໆຄົນບໍ່ຮູ້ວ່າຕົນມີເຊື້ອ HIV ເພາະວ່າເຂົາເຈົ້າຮູ້ສຶກສະບາຍດີ. ແຕ່ວ່າເມື່ອຕອນທຳອິດທີ່ທ່ານຕິດເຊື້ອ HIV ທ່ານອາດຈະມີອາການດັ່ງນີ້:
- ເຈັບຫົວ
- ເປັນໄຂ້
- ເມື່ອຍອ່ອນເພັຍ
- ໃຄ່ຕາມຕ່ອມ
- ເຈັບຄໍ
- ເປັນຜື່ນແດງ
- ເຈັບຕາມກ້າມເນື້ອແລະຂໍ່
- ເປັນຕຸ່ມຝີໃນປາກ
- ເປັນຕຸ່ມຝີທີ່ອະໄວຍະວະເພດ
- ເຫື່ອອອກຍາມກາງຄືນ
- ຖອກທ້ອງ
ແຕ່ວ່າອາການດັ່ງກ່າວອາດຈະເກີດຍ້ອນເຊື້ອຫວັດໃຫຍ່, ເປັນຫວັດແຮງ ຫຼື ການເຈັບປ່ວຍຢ່າງອື່ນ. ຖ້າທ່ານຄິດວ່າທ່ານອາດຕິດເຊື້ອ HIV ທ່ານຕ້ອງໄປຫາໝໍເພື່ອຂໍໃຫ້ເພິ່ນກວດໃຫ້.
ຂ້ອຍຈະເຮັດຢ່າງໃດຖ້າຂ້ອຍມີເຊື້ອບວກ HIV ບວກ?
ສິ່ງທຳອິດທີ່ທ່ານຕ້ອງເຮັດແມ່ນຕ້ອງໄປໂອ້ລົມກັບທ່ານໝໍ. ເພິ່ນສາມາດຈັດໃຫ້ທ່ານໄດ້ໄປໂອ້ລົມກັບຄົນອື່ນໆເຊັ່ນທີ່ປຶກສາດ້ານຈິດໃຈໃຫ້ ຖ້າທ່ານຕ້ອງການ.
ທ່ານໝໍຈະອອກຢາຕ້ານທານ HIV ໃຫ້. ຢາເຫຼົ່ານີ້ຈະຊ່ວຍໃຫ້ທ່ານດຳລົງຊີວິດທີ່ຍາວນານແລະມີສຸຂະພາບອັນດີ.
ເຊື້ອ HIV ສາມາດປິ່ນປົວຫຼື ປົວໃຫ້ຫາຍຂາດໄດ້ບໍ?
HIV ບໍ່ສາມາດປິ່ນປົວໃຫ້ຫາຍຂາດໄດ້ແຕ່ຢາສາມາດປິ່ນປົວໄດ້. .
ຢາຈະຊ່ວຍຫຼຸດຈຳນວນເຊື້ອໄວຣັສໃນເລືອດໃຫ້ເປັນປະລິມານຕ່ຳລົງຫຼາຍຈົນເຖິງຂັ້ນເບິ່ງບໍ່ເຫັນແມ່ນແຕ່ການສ່ອງເບິ່ງຈາກກ້ອງຈຸນລະທັດ. ເຮົາເອີ້ນສິ່ງນີ້ວ່າ ‘ຈຳນວນເຊື້ອໄວຣັສທີ່ກວດຫາບໍ່ພົບ’ ແລະນັ້ນໝາຍຄວາມວ່າທ່ານຈະບໍ່ເຈັບປ່ວຍຈາກເຊື້ອ HIV ແລະຈະມີອາຍຸທີ່ຍືນເຊັ່ນຄົນທົ່ວໄປ. ຖ້າທ່ານກິນຢາຕໍ່ໄປຢ່າງຖືກຕ້ອງ, ກໍໝາຍຄວາມວ່າທ່ານຈະບໍ່ແພ່ຜາຍເຊື້ອ HIV ໃຫ້ແກ່ຄົນອື່ນເຊັ່ນກັນ.
ຂ້ອຍຈະປ້ອງກັນຕົນເອງຈາກການຕິດເຊື້ອ HIV ໄດ້ຢ່າງໃດ?
- ໄປກວດເພື່ອໃຫ້ຮູ້ວ່າຕົວທ່ານເອງຫຼືຄູ່ຮ່ວມເພດຂອງທ່ານມີເຊື້ອ HIV ຫຼືບໍ່: ຖ້າທ່ານມີຄູ່ຮ່ວມເພດຫຼາຍກວ່າຄົນໜຶ່ງ (ຫຼືຄູ່ຮ່ວມເພດຂອງທ່ານໄປຮ່ວມເພດກັບຄົນອື່ນໆ), ໃຫ້ໄປກວດເລື້ອຍໆ. ຄວາມສ່ຽງໃນການຕິດເຊື້ອ HIV ຈະສູງຂຶ້ນຖ້າທ່ານມີຄູ່ຮ່ວມເພດທີ່ຫຼາຍຄົນຂຶ້ນ.
- ໃຫ້ໃຊ້ຖົງອະນາໄມ
- ໃຫ້ໄປກວດແລະປິ່ນປົວການຕິດເຊື້ອທີ່ແພ່ຜາຍທາງເພດ (STIs). ການມີ STI ຈະເຮັດໃຫ້ຄວາມສ່ຽງໃນການຕິດເຊື້ອ HIV ຫຼືແພ່ເຊື້ອໃຫ້ຄົນອື່ນສູງຂຶ້ນ. ຈົ່ງຂໍໃຫ້ບັນດາຄູ່ຄອງຂອງທ່ານໄປກວດແລະປິ່ນປົວ STIs ເຊັ່ນກັນ.
- ໃຫ້ສອບຖາມກັບທ່ານໝໍກ່ຽວກັບຢາ ແກ້ໄຂກ່ອນຕິດເຊື້ອ (pre-exposure prophylaxis) (PrEP). PrEP ແມ່ນຢາທີ່ຢຸດຢັ້ງບໍ່ໃຫ້ຕິດເຊື້ອ HIV. ຢານີ້ແມ່ນສຳລັບຄົນທີ່ບໍ່ມີເຊື້ອ HIV ແຕ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງທີ່ຈະຕິດເຊື້ອໄດ້.
‘ຄວາມສ່ຽງສູງ’ ໝາຍເຖິງ:
-
- ຄົນທີ່ມີຄູ່ຄອງທີ່ມີ HIV
- ຄົນທີ່ມີຄູ່ຮ່ວມເພດຫຼາຍກວ່າຄົນໜຶ່ງ
- ຜູ້ຊາຍທີ່ຮ່ວມເພດກັບຜູ້ຊາຍຄົນອື່ນໆ
- ຄົນທີ່ບໍ່ໃສ່ຖົງອະນາໄມທຸກໆເທື່ອ
- ຄົນທີ່ໃຊ້ເຂັມ, ເຂັມສັກຢາ, ນ້ຳແລະບ່ວງໃນການສັກຢາເສບຕິດຮ່ວມກັນ
- ໃຫ້ໃຊ້ແຕ່ອຸປະກອນສັກຢາເສບຕິດແລະນ້ຳທີ່ຂ້າເຊື້ອ (ສະອາດ) ແລ້ວເທົ່ານັ້ນ: . ຢ່າໃຊ້ເຄື່ອງອຸປະກອນຮ່ວມກັບຄົນອື່ນຈັກເທື່ອ. HIV ສາມາດແພ່ຜາຍຈາກຄົນໜຶ່ງໄປຫາຄົນໜຶ່ງໄດ້ເຖິງແມ່ນວ່າຢົດເລືອດຈະນ້ອຍຈົນແນມບໍ່ເຫັນໃນເຂັມສັກຢາ.
- ສັກລາຍແລະເຈາະບ່ອງຮ່າງກາຍ: ໃຫ້ໃຊ້ແຕ່ຮ້ານທີ່ມີທະບຽນອະນຸຍາດເທົ່ານັ້ນ ເຊິ່ງທຳຄວາມສະອາດເຂັມແລະເຄື່ອງອຸປະກອນອື່ນໆຢ່າງຖືກຕ້ອງແລະຖິ້ມຂອງທີ່ໃຊ້ແລ້ວ. ໃຫ້ໝັ້ນໃຈວ່າເຂົາເຈົ້າໃຊ້ນ້ຳມຶກໃໝ່ກັບທ່ານ.
- ການຖ່າຍເລືອດແລະຂັ້ນຕອນທາງແພດຢ່າງອື່ນ: ໃນອອສເຕຣເລັຍ, ເລືອດ, ຜົນຜະຫຼິດຈາກເລືອດແລະອະໄວຍະວະ ທຸກຢ່າງແມ່ນໄດ້ຮັບການກວດສອບແລະຖືວ່າປອດໄພ. ແຕ່ວ່າການຖ່າຍເລືອດ, ຜະຫຼິດຕະພັນຈາກເລືອດ ແລະ ອະໄວຍະວະອາດຈະບໍ່ປອດໄພໃນປະເທດອື່ນໆ.
ເຮັດຢ່າງໃດຂ້ອຍຈຶ່ງຈະໝັ້ນໃຈວ່າຂ້ອຍຈະບໍ່ແພ່ຜາຍເຊື້ອ HIV ໃຫ້ຄົນອື່ນ?
- ໃຫ້ໂອ້ລົມກັບທ່ານໝໍຂອງທ່ານເລື່ອງໃຊ້ຢາຕ້ານ HIV: ຢາຕ້ານ HIV ເຮັດໃຫ້ຈຳນວນຂອງໄວຣັສໃນເລືອດຕ່ຳລົງຫຼາຍ. ເມື່ອຈຳນວນຂອງໄວຣັສຕ່ຳລົງຫຼາຍ, ທ່ານກໍບໍ່ສາມາດແພ່ຜາຍ HIV ໃຫ້ແກ່ຄົນອື່ນໄດ້. ອັນນີ້ ເອີ້ນວ່າ ປົວແບບປ້ອງກັນ (TasP).
- ໄປກວດສະໝ່ຳສະເໝີ : ເຖິງແມ່ນວ່າທ່ານຈະກິນຢາ HIV ຢຸ່ກໍຕາມ, ທ່ານຄວນໄປກວດຢ່າງສະໝ່ຳສະເໝີ. ເຊື້ອໄວຣັສ HIV ມີຫຼາຍຊະນິດ ແລະ ກໍເປັນໄປໄດ້ວ່າຈະມີເຊື້ອ HIV ຫຼາຍກວ່າໜຶ່ງຊະນິດໃນເວລາດຽວ . ຖ້າເປັນດັ່ງນີ້ ອາດຈະຕ້ອງໄດ້ປ່ຽນຢາ.
- ໄປກວດຫາ STIs: ຢາ HIV ຈະບໍ່ຢຸດຢັ້ງໃນການຕິດເຊື້ອ ການແພ່ຜາຍເຊື້ອ HIV ນັ້ນຈະແພ່ຜາຍ (ຫຼືຕິດ) ງ່າຍຂຶ້ນ ຖ້າວ່າທ່ານມີ STI ຢູ່ແລ້ວ. ໃຫ້ໄປກວດຫາ STIs ຢ່າງສະໝ່ຳສະ ເໝີແລະປິ່ນປົວໂຣກນີ້ຖ້າຜົນການກວດແມ່ນ ‘ບວກ’. ຄູ່ຮ່ວມເພດ (ບັນດາ) ຂອງທ່ານຕ້ອງໄດ້ໄປກວດແລະປິ່ນປົວເຊັ່ນກັນ.
- ໃຊ້ຖົງອະນາໄມ: ໃຫ້ໃຊ້ຖົງອະນາໄມທຸກຄັ້ງທີ່ມີການຮ່ວມເພດ
- ຢ່າໃຊ້ເຂັມ, ເຂັມສັກຢາ, ບ່ວງ ທີ່ໃຊ້ສັກຢາເສບຕິດ ຮ່ວມກັນ
- ນ້ຳນົມແມ່: ຖ້າທ່ານກິນຢາ HIV ຢູ່ແລະຢາກໃຫ້ລູກກິນນົມແມ່, ໃຫ້ໂອ້ລົມກັບທ່ານໝໍທີປົວ HIV ໃຫ້ທ່ານ.
ຂ້ອຍຕ້ອງບອກໃຜບໍຖ້າຂ້ອຍມີ HIV?
ຕາມກົດໝາຍແລ້ວ ທ່ານ ຕ້ອງ ບອກ:
- ຄຸ່ຮວ່ມເພດຫຼືບັນດາຄູ່ຮ່ວມເພດຂອງທ່ານ. ໃນບາງລັດໃນປະເທດອອສເຕຣເລັຍ, ທ່ານ ຕ້ອງ ບອກຄູ່ຮ່ວມເພດຂອງທ່ານ ກ່ອນ ຈະຮ່ວມເພດກັບເຂົາ. ແຕ່ລະລັດບໍ່ຄືກັນສະນັ້ນໃຫ້ສຳຫຼວດເບິ່ງກ່ອນເດີນທາງໄປລັດນັ້ນ.
- ກອງທັບແຫ່ງຊາດອອສເຕຣເລັຍ. ທ່ານບໍ່ສາມາດເຂົ້າຮ່ວມກອງທັບໄດ້ຖ້າທ່ານມີ HIV.
- ຖ້າທ່ານເປັນນັກຂັບເຮືອບິນ
- ຖ້າທ່ານຊື້ປະກັນໄພບາງປະເພດເຊັ່ນປະກັນໄພສຸຂະພາບຫຼືທ່ອງທ່ຽວ
- ຖ້າທ່ານຢາກບໍລິຈາກເລືອດຫຼືອະໄວຍະວະເຊັ່ນ ໝາກໄຂ່ຫຼັງ. ທ່ານບໍ່ສາມາດບໍລິຈາກເລືອດຫຼືອະໄວຍະວະໄດ້ຖ້າທ່ານມີ HIV.
ທ່ານບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງບອກ:
- ຫົວໜ້າ
- ເພື່ອນຮ່ວມງານ
- ເພື່ອນຮ່ວມຫ້ອງ
- ຄອບຄົວ
- ເຈົ້າຂອງບ້ານເຊົ່າ
- ນາຍຄູ
- ເພື່ອນຮ່ວມຫ້ອງຮຽນ
- ເພື່ອນຝູງ
ຄົນທີ່ທ່ານຄວນບອກແມ່ນ:
- ທ່ານໝໍຂອງທ່ານເພື່ອວ່າເພິ່ນຈະໄດ້ຊ່ວຍໃນການກວດແລະສັ່ງຢາ
- ຜູ້ໃຫ້ຄຳແນະນຳຫຼືຄົນອື່ນໆທີ່ເປັນພາກສ່ວນໃນລະບົບການດູແລປິ່ນປົວ HIV ຂອງທ່ານເພື່ອວ່າເຂົາເຈົ້າຈະສາມາດຊ່ວຍທ່ານໄດ້.
ຂ້ອຍຈະໄປຂໍຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອແລະຄຳແນະນຳໄດ້ຢູ່ໃສ?
ມີກູ່ມຊຸມຊົນສຳລັບຜູ້ຕິດເຊື້ອ HIV ຫຼາຍແຫ່ງໃນອອສເຕຣເລັຍທີ່ສາມາໃຫ້ຄຳແນະນຳແລະຊ່ວຍເຫຼືອທ່ານໄດ້.
ຂໍການອູ້ມຊູຈາກກຸ່ມຊຸມຊົນ HIV