ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី (hepatitis C) គឺជាឈ្មោះវីរុសដែលធ្វើឲ្យថ្លើមរបស់លោកអ្នកឈឺ។  ការផឹកស្រាច្រើនពេក ការប្រើថ្នាំញៀន ជាតិគីមីមួយចំនួន និងវីរុសខ្លះឯទៀតក៏អាចបង្កឲ្យមានជំងឺនេះដែរ។

ថ្លើមរបស់លោកអ្នកមានសារៈសំខាន់ណាស់សំរាប់សុខភាពរបស់លោកអ្នក។​ នៅពេលដែលថ្លើមឈឺឬខូច វាមិនអាចដំណើរការបានល្អ ហើយធ្វើឲ្យលោកអ្នកឈឺ។

ជួនកាលគេហៅជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី ថា “ហិបស៊ី” ឬ “Hep C” ជាភាសាអង់គ្លេស។​

លោកអ្នកអាចឆ្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី នៅពេលដែលឈាមរបស់ជនដែលមានមេរោគជំងឺ  រលាកថ្លើម​ប្រភេទ​ស៊ី ប៉ះនឹងប្រព័ន្ធ​ឈាមរត់របស់លោកអ្នក។​ លោកអ្នកអាចឆ្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី ទោះបីជាដំណក់​ឈាមមានបរិមាណតិចមើលមិនឃើញក៏ដោយ។​

សកម្មភាពហានិភ័យដែលបណ្ដាលឲ្យការឆ្លងមានកម្រិតខ្ពស់

• ការប្រើម្ជុល សឺរ៉ាំង និងស្លាបព្រា រួមគ្នាដើម្បីចាក់ថ្នាំញៀន​គឺជាប្រភពចម្លងទូទៅបំផុតនៃជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី
• ការ សាក់ ការចោះឬធ្វើពិធីរាងកាយ​ដោយប្រដាប់ប្រដាដែលមិនបានស្ងោរសម្លាប់ មេរោគ
• ការវះកាត់ដែលក្នុងនោះស្បែកត្រូវបានចោះដោយប្រើម្ជុលពេទ្យទូទៅ ម្ជុលពេទ្យធ្មេញ ឬម្ជុលវិទ្យាសាស្ត្រ​ដែលមិនបាន​សម្លាប់​មេរោគ

​សកម្មភាពដែលមាន​ហានិភ័យទាប

• ម្តាយដែលមានជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី អាចចម្លងទៅទារកក្នុងផ្ទៃ ឬពេលសម្រាល
• ការប្រើច្រាសដុសធ្មេញ និងឡាម​ រួមគ្នា
• ការមុតម្ជុលដោយចៃដន្យដែលកើតឡើងដល់បុគ្គលិកផ្តល់ការថែទាំសុខភាព

លោកអ្នកមិនឆ្លងជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី នោះទេតាមរយៈ៖

• ការប្រើបន្ទប់ទឹក ឬបង្គន់រួម

• ញើស ឬការបោកខោអាវរបស់អ្នកដែលមានជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី

• ការប្រើស្លាបព្រា​ សម ចាន​ឬ​ពែង​និងកែវឡូកឡំគ្នា

• ការហូបអាហារដែលចម្អិនដោយអ្នកដែលមានជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី ការកណ្តាស់ ក្អក ថើប ឬឱប

• អាងហែលទឹក​
• សត្វល្អិត ឬសត្វដទៃទៀតខាំ (ឧទាហរណ៍ មូស)​

ថ្នាំបង្ការ ការបញ្ចូលឈាម និងការវះកាត់ទូទៅ​និងការវះកាត់ធ្មេញ​ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលីមានសុវត្ថិភាពនៅពេលដែលគេធ្វើតាមច្បាប់និងបទបញ្ជាទាំងអស់។

មនុស្សភាគច្រើនមើលទៅមិនដឹងថាឈឺ ឬគ្មានអារម្មណ៍ថាឈឺឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅបំផុតគឺដំណើរចង់ក្អួត។ វិធីតែមួយគត់ដែលលោកអ្នកអាចដឹងបានច្បាស់លាស់គឺតាមរយៈការធ្វើតេស្តឈាម។

ចូរស្នើសុំគ្រូពេទ្យរបស់លោកអ្នកឲ្យធ្វើតេស្ត បើសិន៖

• លោកអ្នកធ្លាប់ចាក់ថ្នាំញៀន ទោះបីលោកអ្នកចាក់តែ​មួយដង​គត់ ឬយូរណាស់មកហើយក្តី។ (ថ្នាំញៀនរាប់បញ្ចូល​ទាំងថ្នាំ​ស្តេរ៉យ (steroids) សំរាប់ហាត់ប្រាណផងដែរ)
• លោកអ្នកធ្លាប់ជាប់ក្នុងពន្ធនាគារនៅប្រទេសណាមួយ
• លោកអ្នកបានវះកាត់ប្តូរសរីរាង្គ (organ transplant) ឬបញ្ចូលឈាមក្នុងប្រទេស អូស្ត្រាលីមុនឆ្នាំ ១៩៩០ ឬក្នុងប្រទេសណាក៏ដោយ មុនគេចាប់ផ្តើមធ្វើតេស្តឈាមរកជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី
• លោកអ្នកបានធ្វើការចាក់សាក់ ឬការចោះរាងកាយ
• លោកអ្នកមកពីប្រទេសដែលមានអត្រាមនុស្សមានជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី ខ្ពស់ដូចជាប្រទេស​នៅទ្វីប​អាហ្រិ្វក តំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា​ (ជាពិសេស ប្រទេសអេហ្សីប) តំបន់     សមុទ្រម៉េឌីទែរ៉ាណេ អឺរ៉ុបខាងកើត និងអាស៊ីខាងត្បូង។
• ម្តាយរបស់លោកអ្នកមានជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី
• លោកអ្នកជាមនុស្សប្រុសដែលមានផ្ទុកមេរោគហ៊ីវ (HIV) និងរួមភេទជាមួយមនុស្សប្រុស
• ដៃគូរួមភេទរបស់លោកអ្នកមានជំងឺ  រលាកថ្លើម​ប្រភេទស៊ី

វីរុស​ជំងឺ  hepatitis C ចូលទៅក្នុងកោសិកាថ្លើម ហើយវាបង្កើតវីរុស​ជាច្រើនទៀតនៅក្នុងនោះ។ រាងកាយប្រយុទ្ធនឹងវីរុសទាំងនេះ​ក្នុង​កោសិកាថ្លើម​ដែលអាចបណ្ដាលឲ្យមានការខូចថ្លើម ។​​ ជួនកាល រាងកាយកំចាត់វីរុស  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី អស់ដោយខ្លួនឯងក្នុងរយៈពេល ៦ខែក្រោយការឆ្លងវីរុសនេះ។​

រាងកាយមនុស្សភាគច្រើនមិនអាចកំចាត់វីរុស  hepatitis C អស់ទេ។ ក្រោយរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ថ្លើមរងការខូចខាតខ្លាំង​បណ្ដាលឲ្យមាន​ស្លាកស្នាមជាច្រើន ដែលគេហៅថា “ការក្រិនថ្លើម” ហើយវាអាច​បង្កឲ្យមាន​មហារីកថ្លើម ហើយថ្លើមឈប់ធ្វើការ។

បាន។ គ្រូពេទ្យអាចផ្តល់ថ្នាំជូនលោកអ្នកដើម្បីព្យាបាលជំងឺ  hepatitis C ឲ្យជាដាច់បាន។

តាមច្បាប់ លោកអ្នកត្រូវប្រាប់មនុស្សទាំងនេះ៖

• បើសិនលោកអ្នកផ្តល់ឈាមទៅឲ្យ មន្ទីរស្តុកឈាមទុក (blood bank)
• បើសិនលោកអ្នកផ្តល់សរីរាង្គ  (body organ) ដូចជាតម្រងនោម (kidney)​ ឬ សារធាតុរាវនៃរាងកាយ​ (body fluid) ដូចជា​ទឹកកាមជាដើម
• ក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រងខ្លះស្នើសុំលោកអ្នកឲ្យប្រាប់គេ បើសិនលោកអ្នកមានជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី ឬជំងឺឯទៀត។ បើសិនលោកអ្នកមិនប្រាប់ គេអាចនឹង​មិនផ្តល់ប្រាក់សំណង​ដល់លោកអ្នក នៅពេល​លោកអ្នក​ដាក់ពាក្យទាមទារប្រាក់សំណង
• បើសិនលោកអ្នកចង់ចូលបម្រើក្នុងកងកម្លាំងការពារជាតិអូស្រ្តាលី (Australian Defence Force)លោកអ្នកត្រូវតែប្រាប់គេ
• បើសិនលោកអ្នកជាបុគ្គលិកផ្តល់ការថែទាំសុខភាពដែលត្រូវធ្វើការវះកាត់ហើយមើលដៃខ្លួនឯងមិនឃើញ​(ដូចជា គ្រូពេទ្យវះកាត់ ពេទ្យធ្មេញ)​ លោកអ្នកត្រូវតែប្រាប់និយោជក ឬប្រធាន ហើយសុំដំបូន្មានពីគ្រូពេទ្យជំនាញ។​

លោកអ្នកមិនចាំបាច់ប្រាប់អ្នកទាំងនេះទេ៖​

• ចៅហ្វាយនាយ
• មិត្តរួមការងារ ឬអ្នករៀនជាមួយ
• គ្រួសារ
• មិត្តភក្តិ

គ្រូពេទ្យរបស់លោកអ្នកមិនអាចប្រាប់គ្រួសាររបស់លោកអ្នកទេ។

• កុំប្រើម្ជុល ​សឺរ៉ាំង​ឬប្រដាប់ចាក់ថ្នាំញៀនរួមគ្នា
• ជ្រើសរើសហាងចាក់សាក់ និងចោះរាងកាយ​ដោយប្រយ័ត្ន​ប្រយែង។ ជ្រើសរើសតែអ្នកប្រកបវិជ្ជាជីវៈខាងចាក់សាក់ និងចោះរាងកាយដែលមាន​ច្បាប់អនុញ្ញាតត្រឹម  ត្រូវ។ ត្រូវ​ប្រាកដថា គេប្រើតែម្ជុល និងទឹកថ្នាំថ្មី​សំរាប់អតិថិជន​ម្នាក់ៗ
• ត្រូវប្រើស្រោមអនាម័យជានិច្ច បើសិនលោកអ្នកមាន​ដៃគូ​រួមភេទច្រើនជាងមួយ ជាពិសេសបើសិនលោកអ្នក​ជា​​មនុស្សប្រុសដែលរួមភេទជាមួយមនុស្សប្រុសដូចគ្នា។
• ជៀសវាងឈាម ឬផលិតផលធ្វើពីឈាមក្នុង​ប្រទេសដែល​គ្មានការ​ធ្វើតេស្តលើការផ្តល់ឈាម
• កុំប្រើច្រាសដុសធ្មេញ ឬឡាមចូលគ្នា
• បើសិនលោកអ្នកជាបុគ្គលិកផ្តល់ការថែទាំសុខភាព ជានិច្ច​ជាកាលត្រូវប្រតិបត្តិតាមការណែនាំស្តីពីការប្រយ័ត្នប្រយែង

ទោះបីជាលោកអ្នកធ្លាប់មាន​ជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី កាលពីមុន ហើយបានប្រើប្រាស់ថ្នាំព្យាបាលជំងឺ​នេះជាដាច់ហើយក៏​ដោយ ក៏លោកអ្នកនៅតែអាចឆ្លងជំងឺ  hepatitis C ឡើងវិញដែរ។​

មានអង្គការមិនយកប្រាក់ចំណេញផ្នែកជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទស៊ី ជាច្រើនក្នុងប្រទេសអូស្រ្តាលីដែលអាចផ្តល់ជំនួយ និងដំបូន្មានជូនលោកអ្នក៕