ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី (hepatitis B) គឺជាឈ្មោះវីរុស និងជាជំងឺបង្កឡើងដោយវីរុសនោះ។ ជំងឺ   រលាកថ្លើម ប្រភេទប៊ី ធ្វើឲ្យថ្លើមរបស់លោកអ្នកឈឺ។ ការទទួលទានគ្រឿង​ស្រវឹង​ច្រើនពេក​ក៏អាចបង្កឲ្យមានជំងឺនេះដែរ។ ថ្នាំញៀន ជាតិគីមីមួយចំនួន និង វីរុសឯទៀតក៏អាចបង្កឲ្យអោយមានជំងឺនេះដែរ។

ថ្លើមរបស់លោកអ្នកមានសារៈសំខាន់ណាស់សំរាប់សុខភាពរបស់​លោកអ្នក។​ ពេលដែលវាខូច វាមិនអាចដំណើរការបានល្អ ហើយធ្វើឲ្យ​លោកអ្នកឈឺ។

ជួនកាលគេហៅជំងឺ​ រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី ថា “ហិបប៊ី” ឬ “Hep B”ជាភាសាអង់គ្លេស។​

ជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី ឆ្លងនៅពេលដែលឈាម ឬសារធាតុរាវរបស់ជនដែលមានជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីចេញមកក្នុងពេលរួមភេទ ហើយទៅ ប៉ះនឹងប្រព័ន្ធ​ឈាមរត់​របស់លោកអ្នក។​ លោកអ្នកអាចឆ្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីទោះបីជាឈាមឬសារធាតុរាវនោះមាន​បរិមាណតិចតួច​មើលមិនឃើញ​ក្តី។​

ចំពោះទារក និងកុមារតូចៗ

• ម្តាយដែល​មានជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីអាចចម្លងរោគនេះទៅទារកបាននៅពេលសម្រាល ប្រសិនបើទារកនោះមិនបានទទួលការចាក់ថ្នាំបង្ការរោគភ្លាមៗទេ។​
• កុមារដែលមានជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីអាចចម្លងរោគនេះទៅកុមារម្នាក់ទៀត តាមរយៈស្នាមរបួស​ និងស្នាមដាច់រលាត់ដែលមិនបានរុំជិត បើកុមានោះ មិនបានចាក់ថ្នាំបង្ការរោគនេះទេនោះ។​

សំរាប់មនុស្សពេញវ័យ

លោកអ្នកអាចឆ្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីបានតាមរយៈ៖

• ការរួមភេទតាមប្រដាប់បន្តពូជស្រ្តី រន្ធគូទ និងប្រើមាត់ ដោយមិនប្រើស្រោមអនាម័យ
• ការប្រើម្ជុល សឺរ៉ាំង ឬប្រដាប់​ចាក់ថ្នាំញៀនផ្សេងទៀតរួមគ្នា​ដោយរួមទាំង​ស្លាបព្រាការចាក់សាក់​ឬចោះរាងកាយដោយប្រើប្រដាប់ប្រដាមិនស្អាត
• ការប្រើច្រាសដុសធ្មេញ ឡាម​ ឬប្រដាប់រូសក្រចករួមគ្នា
• ការមុតម្ជុល ឬប្រឡាក់ឈាមដែលមានមេរោគ ដោយចៃដន្យ

លោកអ្នកមិនឆ្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីនោះទេ តាមរយៈ៖

• ការឱប
• ការថើប
• ការហូបអាហារ និងប្រើសមស្លាបព្រារួមគ្នា
• ការហូបអាហារដែលចម្អិនដោយអ្នកដែលមានរលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី
• សត្វល្អិត ឬសត្វដទៃផ្សេងទៀតខាំ
• ញើស
• ការបោកខោអាវ
• ការកណ្តាស់ ឬក្អក
• ការប្រើបន្ទប់ទឹក ឬបង្គន់រួមគ្នា
• អាងហែលទឹក​

មនុស្សភាគច្រើនគ្មានអាការ​ ឬរោគសញ្ញាអ្វីឡើយ ហើយគ្មាន​អារម្មណ៍ថាឈឺទេ។ វិធីតែមួយគត់​ដែលលោកអ្នក​អាចដឹងបាន​គឺតាមរយៈការធ្វើតេស្តឈាម។

ពេលដែល​លោកអ្នកមានជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីជាលើកដំបូង លោកអ្នកអាចនឹងមានអាការៈ៖

• ក្អួត
• ក្តៅខ្លួន
• មិនចង់ហូបចុក
• ទឹកនោមក្រមៅ
• ចុកចាប់ត្រង់ថ្លើម (ខាងក្រោមឆ្អឹងជំនីនៅខាងស្តាំ)
• ឈឺក្នុងសន្លាក់
• ភ្នែក និងស្បែកលឿង (ខាន់លឿង)​

ជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីជ្រាបចូលទៅក្នុង​កោសិកាថ្លើម​របស់​លោកអ្នក ហើយធ្វើឲ្យវាឈឺ។ រាងកាយខំប្រឹង​យ៉ាងខ្លាំងដើម្បី​ប្រយុទ្ធនឹងមេរោគក្នុងថ្លើម។ ការប្រយុទ្ធនេះធ្វើឲ្យថ្លើមខូចខាត ហើយក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំវាអាចធ្វើឲ្យថ្លើមឈប់ដំណើរការ។​

ចំពោះមនុស្សពេញវ័យភាគច្រើន រាងកាយកំចាត់ជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីនេះ​អស់ក្នុងរយៈពេល ៦ខែក្រោយការ​ឆ្លងមេរោគ ហើយគេមិនអាចឆ្លងជំងឺនេះទៀតទេ។​

ប៉ុន្តែសំរាប់កុមារតូចៗ និងមនុស្សពេញវ័យមួយចំនួន ជួនកាល រាងកាយ​មិនអាចកំចាត់ជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីបានទេ  ពោលវាស្ថិតនៅក្នុងខ្លួនអស់មួយជីវិត។ ដូច្នេះគេហៅថា “ជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី​ រ៉ាំរ៉ៃ”​ ហើយវាអាចបង្កការខូចខាត​ដល់ថ្លើម ការក្រិនថ្លើម​ (cirrhosis) និងមហារីកថ្លើម។ ការព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំពេទ្យ​អាចបន្ថយការខូចថ្លើម ហើយ​ទប់​ស្កាត់​មិនឲ្យកើតជំងឺមហារីក។

លោកអ្នកត្រូវទៅជួបគ្រូពេទ្យរៀងរាល់ ៦​ខែ ទៅ​​១២​ខែម្តង​ ទោះបីជាលោកអ្នកមានអារម្មណ៍ថា មានសុខភាពល្អក៏ដោយ។ នេះព្រោះតែជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីមិនធ្វើឲ្យលោកអ្នក​មានអារម្មណ៍ឈឺ។ បើសិនលោកអ្នកមានអារម្មណ៍ឈឺ នេះមកពីថ្លើមរបស់លោកអ្នកមានការខូចខាតហើយ។​

ក្រៅពីការធ្វើតេស្តឈាម គ្រូពេទ្យអាចនឹងធ្វើការស្កែន (ឬថត)មួយហៅថា ហ្វីប្រូស្កែន (Fibroscan®) ។ ហ្វីប្រូស្កែន គឺជាការស្កែនថ្លើមដែលប្រាប់គ្រូពេទ្យឲ្យដឹងថា តើថ្លើមមានការខូចខាត ឬឡើងក្រិន ហើយធ្ងន់ធ្ងរដល់កំរិតណា។ បន្ទាប់មកគ្រូពេទ្យនឹងសម្រេចថាតើលោកអ្នកត្រូវការថ្នាំ ឬទៅមន្ទីរព្យាបាលថ្លើម ឬក៏ទៅជួបគ្រូពេទ្យជំនាញផ្នែកថ្លើម​ឬយ៉ាងណា។

ឬធូរស្រាលបានឬទេ?

បាន គេអាចព្យាបាលជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីឲ្យធូរស្រាលបាន។

ប៉ុន្តែមិនមែនគ្រប់មនុស្សទាំងអស់ដែលមានជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីសុទ្ធតែត្រូវការថ្នាំនោះទេ។​ គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកនឹងប្រាប់ថាតើលោកអ្នកត្រូវការឬមិនត្រូវការថ្នាំ ​។ ថ្នាំមិនព្យាបាលជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីឲ្យជាដាច់ទេ។ ប៉ុន្តែវាអាចទប់ស្កាត់ការខូចខាតដល់ថ្លើម កាត់បន្ថយ​ឱកាស​មិនឲ្យថ្លើម​ឈានទៅកើតមហារីកបាន និងជួយថ្លើមឲ្យរើបមកវិញដោយខ្លួនឯង។​

ចូរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់លោកអ្នកពីថ្នាំដែលល្អបំផុតសំរាប់លោកអ្នក។​

• ទទួលទាន​គ្រឿង​ស្រវឹងតិចតួច ឬមិនផឹក តែម្តង
• ហូបអាហារដែលមានជីវជាតិច្រើនប្រភេទដើម្បីទ្រទ្រង់រាងកាយឲ្យមានសុខភាពល្អ (balanced, healthy diet) ហើយជា​អាហារដែលមិនមាន​ខ្លាញ់ច្រើន។​
• ឈប់ ឬកាត់បន្ថយការជក់បារី
• ហាត់ប្រាណឲ្យបានទៀងទាត់
• គ្រប់គ្រងភាពថប់តឹងណែនក្នុងចិត្ត(stress) និងស្វែងរកជំនួយ
• ប្រាប់គ្រូពេទ្យឲ្យដឹង ​បើសិនលោកអ្នកកំពុងប្រើថ្នាំអ្វីមួយដូចជា ថ្នាំធ្វើពីរុក្ខជាតិ (herbal medicines) ថ្នាំវីតាមីន ឬថ្នាំចិនសែ (Chinese medicines)។ ថ្នាំទាំងនេះ ខ្លះអាចបង្ក​ការខូចខាត​ដល់ថ្លើមរបស់លោកអ្នក ជាពិសេស​បើសិនលោកអ្នក​ប្រើវាក្នុង​បរិមាណច្រើន ឬរយៈពេលយូរ។

• ការពារខ្លួនពីការឆ្លងមេរោគឯទៀតពីព្រោះវាអាចប៉ះពាល់យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាព​របស់លោកអ្នក និងបង្ក​ការខូចខាតច្រើន​ទៀតដល់ថ្លើម។​

• ចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទអេ (Hepatitis A)
• កុំប្រើម្ជុល ឬស្លាបព្រារួមគ្នាដើម្បីចាក់ថ្នាំញៀន
• ប្រើស្រោមអនាម័យ

ចាក់ថ្នាំបង្ការ

ការចាក់ថ្នាំបង្ការគឺជាវិធីល្អបំផុតដើម្បីបញ្ឈប់ការចម្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី ។

វាមានសុវត្ថិភាព​និងការពារលោកអ្នកបានជាង ៩៥%។

លោកអ្នកចាក់ ២​ ឬ៣​ដងក្នុងរយៈពេល ៦ខែ អាស្រ័យទៅ​លើអាយុរបស់លោកអ្នក។​

នៅក្នុងប្រទេសអូស្រ្តាលី ទារកក្រោមអាយុ ១ឆ្នាំទាំងអស់​ទទួលបាន​ការចាក់ថ្នាំបង្ការដោយមិនអស់ប្រាក់ចំនួន ៤ដងក្នុងរយៈពេល៦ខែ។ កុមារដែលមានអាយុក្នុងចន្លោះពី​១០ ទៅ ១៣​ឆ្នាំ ហើយមិនដែល​បានទទួលការ​ចាក់ថ្នាំបង្ការ កាលនៅទារក​ត្រូវបានគេណែនាំ​ឲ្យចាក់ថ្នាំបង្ការនេះ។​

ប្រសិនបើម្តាយមានជំងឺ រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ីទារកនឹងទទួល​បានការចាក់ថ្នាំបង្ការ​ក្នុងរយៈពេល១២ម៉ោង​ក្រោយ​ពេលកើត។ ការធ្វើដូច្នេះផ្តល់ការការពារដ៏ល្អបំផុតដល់ទារក។ នៅពេលដែល​ទារកអាយុ ៩ខែ គេត្រូវធ្វើតេស្តលើទារក​ដើម្បីឲ្យប្រាកដថា​ ទារក​មានភាពស៊ាំនឹងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី។

ដើម្បីបញ្ចៀសការចម្លងជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី ទៅអ្នកឯទៀត៖

• ធានាឲ្យប្រាកដថា មនុស្សដែលលោកអ្នកមាន​ទំនាក់ទំនង​ជិតស្និទ្ធជាមួយបានចាក់ថ្នាំបង្ការ

• ប្រើស្រោមអនាម័យ
• កុំប្រើលាយឡំគ្នានូវច្រាសដុសធ្មេញ ឡាម ឬរបស់ប្រើផ្ទាល់ខ្លួន​ដោយសារ​របស់ទាំងនោះអាចមានឈាម ដោយរួមទាំងឈាម​កកផង។
• កុំអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកឯទៀតប៉ះស្នាមរបួសដែលគ្មានការរុំជិត បើសិនគេគ្មានស្រោមដៃទេ
• កុំប្រើលាយឡំគ្នានូវម្ជុល​សឺរ៉ាំង​ឬប្រដាប់ចាក់ថ្នាំញៀន
• កុំផ្តល់ឈាម ទឹកកាម សរីរាង្គ (organs)  ឬជាលិការាងកាយ (body tissue)
• ពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យពីថ្នាំបង្ការដែលទារករបស់លោកអ្នកត្រូវការ បើសិនលោកអ្នកមានផ្ទៃពោះ ឬចង់មានកូន។

• អ្នកគួរតែប្រាប់គ្រួសាររបស់លោកអ្នក មនុស្សដែលលោកអ្នក​រស់នៅជាមួយ និងដៃគូដែលលោកអ្នករួមភេទជាមួយ​ ដើម្បីឲ្យគេអាចធ្វើតេស្តឈាម និងចាក់ថ្នាំបង្ការ។ គ្រូពេទ្យរបស់លោកអ្នកអាចជួយ​លោកអ្នកធ្វើកិច្ចការ​នេះបាន។
• បើសិនលោកអ្នកចង់ចូលបំរើក្នុងកងកម្លាំងការពារជាតិអូស្រ្តាលី (Australian Defence Force) លោកអ្នក​ត្រូវតែប្រាប់គេ​ជាមុន
• លោកអ្នកត្រូវប្រាប់ក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រងរបស់លោកអ្នក។ បើសិនលោកអ្នកមិនប្រាប់ គេអាចនឹងមិនផ្តល់ប្រាក់​សំណង​ជូនលោកអ្នកទេ បើសិនលោកអ្នកឈឺ ឬ  រងរបួស។
• បើសិនលោកអ្នកជាបុគ្គលិកផ្តល់ការថែទាំសុខភាពដែលត្រូវធ្វើការវះកាត់ហើយមើលដៃខ្លួនឯងមិនឃើញ​(ដូចជា គ្រូពេទ្យវះកាត់ ពេទ្យធ្មេញ)​ លោកអ្នកត្រូវតែប្រាប់និយោជក ឬប្រធាន ហើយសុំដំបូន្មានពីគ្រូពេទ្យជំនាញ។​

លោកអ្នកមិនចាំបាច់ប្រាប់ចៅហ្វាយនាយ មិត្តរួមការងារ ឬអ្នករៀនជាមួយ ឬមិត្តភក្តិទេ។​

ការប្រាប់មនុស្សដូចជាពេទ្យធ្មេញ ឬពេទ្យទូទៅរបស់លោកអ្នក នឹងជួយពួកគេឲ្យផ្តល់ការថែទាំដ៏ល្អបំផុតជូនលោកអ្នក តែនេះជាជម្រើសរបស់លោកអ្នកទេ។ បើសិនលោកអ្នកប្រាប់គេ គេមិនអាចប្រាប់អ្នកឯទៀតទេ។​

លោកអ្នកប្រហែលជាចង់ពិភាក្សាជាមួយអ្នកឯទៀតដែលអាចយល់ និងគាំទ្រលោកអ្នក។ ចំណាយពេលវេលាតាមសម្រួលក្នុងការសម្រេចចិត្តថាតើអ្នកណាដែលលោកអ្នកអាចទុកចិត្តបាន។​

មានអង្គការសហគមន៍មិនយកប្រាក់ចំណេញផ្នែកជំងឺ  រលាកថ្លើមប្រភេទប៊ី ជាច្រើនក្នុង​ប្រទេសអូស្រ្តាលីដែលអាចផ្តល់ជំនួយ និងដំបូន្មានជូនលោកអ្នក៕